Stand van zaken
Algemeen
De gemeente Utrechtse Heuvelrug heeft met 2 ombuigingsprogramma's een pakket aan maatregelen vastgesteld bij de begroting 2019 respectievelijk 2020 om de begroting de komende jaren in evenwicht te brengen. Deze ombuigingsprogramma's hebben de naam spoor 2 respectievelijk spoor 3 gekregen.
De ombuigingen bestaan uit te nemen maatregelen met als doel lasten te verlagen of baten te verhogen, en waren en zijn noodzakelijk om begrotingsevenwicht te realiseren. De ombuigingen zijn daarmee taakstellend verwerkt en onderdeel van de begrotingen vanaf 2019 resp. 2020, eventueel tot het moment dat de raad deze heroverweegt. Om de aangepaste begroting te realiseren, zijn concrete acties en maatregelen nodig om dit te bewerkstelligen.
Voor het volledige overzicht van de vastgestelde ombuigingen, verwijzen wij naar de begroting 2020.
In deze paragraaf zijn alleen de ombuigingen gerapporteerd die nog gerealiseerd moeten worden. Ombuigingen die niet gerealiseerd worden, leiden tot een tegenvaller in de realisatie t.o.v. de begroting. In die situatie moet de raad alternatieve keuzes maken om de begroting te realiseren.
Bij het vaststellen van de begroting 2021 is rekening gehouden met het niet realiseren van ombuigingen in 2021 voor een bedrag van € 600.000 (incidenteel). Dit was met name gebaseerd op de ontwikkelingen en resultaten van de ombuigingen in het Sociaal Domein. In deze bestuursrapportage wordt gerapporteerd dat de verwachting is dat de ombuigingen op dit programma niet meer worden gerealiseerd. Zie onderstaande tekst over Sociale innovaties en Taskforce Sociaal Domein.
2.1 Optimaliseren digitale dienstverlening (uitbesteden documenten)
Deze ombuiging is verwerkt in de begroting door een investering van € 18.000 in 2020, en structureel lagere lasten (€ 21.000) vanaf 2021. In 2020 is besloten tot uitstel van deze ombuiging naar 2021.
Vanwege gebrek aan capaciteit is het niet mogelijk deze procesverandering in 2021 uit te voeren. De inzet van de betrokken medewerkers voor dit proces en deze procesverandering is nodig op corona-gerelateerde werkzaamheden en verkiezingen. Het aanpassen van dit proces wordt nu voorzien voor medio 2022. Dit betekent dat de voor 2021 voorziene kosten (- €18.000) niet gemaakt gaan worden en jaarschijven opschuiven.
Dit betekent dat de maatregelen om de aangepaste begroting te realiseren, nog niet zijn uitgevoerd.
2.3 Optimaliseren digitale dienstverlening (aanpassen beleid telefonie)
Deze ombuiging is verwerkt in de begroting door structureel lagere lasten (€ 100.000) vanaf 2020. In 2020 is besloten tot uitstel van deze ombuiging naar 2021.
De aangepaste begroting is weliswaar gerealiseerd, echter de pilot (gestart in 2020) is vanwege corona nog niet afgerond richting een aanbesteding en daarmee nog niet structureel geëffectueerd. Verwachting is dat voor 2021 het budget ook incidenteel wordt behaald, en de aanbesteding medio 2022 wordt gegund waarmee de ombuiging alsnog structureel kan worden.
2.8 Innovaties sociaal domein - Taskforce Sociaal Domein
Zoals gerapporteerd bij de 2e bestuursrapportage 2020, zijn de ombuigingen voor het sociaal domein (bestaande uit innovaties sociaal domein en maatregelen vastgesteld op voorstel van de taskforce) niet (aantoonbaar) gerealiseerd in financiële zin in 2020. De inspanningen (o.a. pilots praktijkondersteuners en opvoedhulp gebaseerd op maatschappelijke kostenbatenanalyses - mkba's) die zijn gedaan hebben niet tot de beoogde budgettaakstelling geleid. Dit is mede terug te voeren op corona.
Ook voor de komende jaren lijkt het niet meer realistisch om van deze ombuigingen uit te gaan, door tegenvallende (niet merkbare) resultaten van de genoemde mkba's in combinatie met de verwachting dat de vraag naar jeugdhulp stijgt, en tevens complexer is geworden als gevolg van corona. Bovendien geeft het AEF rapport "Stelsel in Groei" (december 2020) aan dat het landelijke beeld is dat gemeenten zelf onvoldoende financiële middelen en mogelijkheden hebben om de tekorten op jeugdhulp terug te dringen. De voorlopige jaarcijfers 2020 bevestigen dit beeld.
Wij hebben daarom in deze bestuursrapportage voorgesteld om het budget voor jeugdzorg in programma 5 incidenteel te verhogen met de omvang van de diverse ombuigingen uit spoor 2 en spoor 3 ad € 1,1 mln.. In de begroting 2021 was in programma 12 rekening gehouden met een tegenvaller hiervoor van € 500.000 (totale begrote tegenvaller voor diverse ombuigingen was € 600.000). Deze begrote tegenvaller kan derhalve voor € 500.000 vrijvallen.
2.10 Verminderen sportbudgetten
De sportbudgetten zijn conform besluit met € 100.000 verlaagd per 2020. De realisatie is tot nu is € 85.000. Er is nog een aantal maatregelen in voorbereiding om de ombuiging in 2021 geheel te realiseren.
2.16 Aframen kosten leges
De aframing van kosten is met ingang van 2019 in de meerjarenbegroting verwerkt wat per saldo € 40.000 bijdraagt aan het begrotingsresultaat. De ontwikkeling in de vraag naar reisdocumenten fluctueert sterk en is niet goed te voorspellen, met name in 2020 en 2021 door corona.
In 2020 is de ombuiging incidenteel bijgesteld met € 80.000 negatief, in 2021 via deze bestuursrapportage met € 60.000 negatief. Per saldo is de begroting dus niet met € 40.000 verbeterd, maar met € 20.000 verslechterd in 2021.
3.19 Gemeentetuin
De gemeentetuin is versoberd in inrichting en onderhoud. Hiermee is een jaarlijkse bezuiniging bewerkstelligd.
3.26 Receptie cultuurhuis
Het niet meer uitvoeren van de bezetting van de receptie door medewerkers van de gemeentelijke organisatie en deze functie vervangen door een gastheer/vrouw in samenwerking met de bibliotheek, is vanwege corona in 2020 niet uitgevoerd. ook voor 2021 zien wij geen mogelijkheid deze verandering door te voeren. Op dit moment is de inschatting dat de aanpassing ingevoerd kan worden aan het begin van 2022.
3.29 Consultatiebureaus
In juni 2020 heeft de raad een besluit genomen over verbouwing van het consultatiebureau Driebergen en andere maatregelen, met als doel om de ombuiging van € 60.000 per jaar vanaf 2021 mogelijk te maken.
Met dit besluit is een ombuiging van € 40.000 gerealiseerd en resteert nog een in te vullen ombuigingstaakstelling van € 20.000. Het resterende deel van de bezuiniging moet nog gerealiseerd wordt binnen Programma 9. We komen hiervoor zo snel mogelijk met een voorstel.
3.30 Maatschappelijk vastgoed bibliotheek
De ombuiging (€ 37.000 per 2021) is in de begroting verwerkt. Op dit moment is er een overschrijding van het budget met € 22.000 waardoor effectief deze ombuiging voor 40% ( € 15.000) is gerealiseerd.
G. Straatverlichting
De ombuiging besloten bij de begroting 2020 op straatverlichting met € 150.000, betekent dat vanaf 2021 het budget structureel is verlaagd van oorspronkelijk € 650.000 tot ca. € 525.000 na prijsindexatie. Dit is een taakstellend budget voor de nieuwe aanbesteding.
De verwachting is dat in het 4e kwartaal van 2021 een besluit aan de raad zal worden voorgelegd voor de aanbesteding van de Openbare Verlichting. Dan kan pas met zekerheid wordt vastgesteld hoeveel budget daarvoor nodig is en welke bezuiniging daadwerkelijk te realiseren is uitgaande van het basisbedrag van jaarlijks € 650.000. Tot die tijd blijft daarmee de realisatie van de beoogde bezuiniging onzeker. Al blijft de inzet natuurlijk wel om te kijken wat (financieel) mogelijk is. Bij het voor te leggen besluit aan de raad worden het inhoudelijke pakket en de financiële consequenties integraal gepresenteerd. Ondertussen is wel onderzoek gedaan naar de huidige staat van de verlichting. Deze is zorgelijk en maakt op korte termijn forse investeringen noodzakelijk.
H. Inkoop
Er is een structurele verlaging van taakstelling op inkoop van € 26.000 gerealiseerd vanaf 2020. Er resteert nog een structurele taakstelling van € 74.000 vanaf 2021.
I. Inkomsten uit reclamezuilen/abri's
Bij het opstellen van de betreffende `bezuiniging` indertijd werd een aanbestedingsvoordeel van de ABRI reclame verwacht . De daadwerkelijke e aanbesteding van de A0 reclame in 2020 is lager uitgevallen dan voorzien. Daarbij komt nog dat de verwachting is dat vanwege corona er nog wel een beroep gedaan zal worden op coulance vanwege de tegenvallende adverteerdersinkomsten, vooral in de A0 reclame. We constateren ook een teruglopend aantal lichtmastreclames in de gemeente. Het lijkt nu reëel om niet jaarlijks uit te gaan van een te realiseren bedrag van Euro 44.000,- maar voor de jaren 2021-2023 in totaal rekening te houden met € 40.000,- voor de genoemde jaren.